Pochodzenie nazwiska

Cóż ... Zacznę od samego nazwiska, jego etymologii. Zanim przejdę do zagadnień naukowych, przedstawię wersję naszego pochodzenia, którą usłyszałem od mojego ojca Mariana, a on z kolei od swojego ojca Feliksa Gorząd. Wg tej relacji naszym protoplastą był francuski żołnierz, który wyruszył pod wodzą Napoleona na Moskwę w 1812. Podczas odwrotu ranny żołnierz pozostał na terenach Polski, tu się ożenił i osiadł na stałe dając początek naszemu rodowi. Potwierdzeniem tego faktu miało być fonetycznie brzmiące „z francuska” nazwisko GORZĄD, którego pisowania uległa spolszczeniu. Prawda, że barwna i działająca na wyobraźnię opowieść ?

Relacja ta, tak bardzo wpłynęła na mnie, że jedną z pierwszych akcji, jakie podjąłem w celu wyjaśnienia naszego pochodzenia, było przeszukanie francuskiego internetu pod kątem nazwiska Gorząd. Mimo że próbowałem różnych wersji pisowni, to nic nie znalazłem. Teraz już wiem, że rozpoczynając przygodę z genealogią zachowałem się jak większość nowicjuszy. Zacząłem szukać mitycznych przodków, zamiast zgodnie z zasadami naukowymi zastosować metodę retrogresywną w poszukiwaniach.

Jeśli chodzi o podejście naukowe, to według słownika Kazimierza Rymuta "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", (Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1999) nazwisko Gorząd (bez daty źródłowej) znajduje się w grupie nazwisk pochodzących od podstawy gor-, występującej w takich formach, jak góra, gorzeć ‘palić się’, czy gorzki. I to jest zapewne wyjaśnienie pochodzenia naszego nazwiska. Mi najbardziej odpowiada wersja od „gorzą” - palą się, co oznacza, że jakiś nasz przodek mógł być pogorzelcem.

Najstarszy dokument, do którego udało mi się dotrzeć, gdzie było wymienione nazwisko GORZĄD pochodzi z pierwszych lat XVIII w. Natomiast najstarszy zapis, który na pewno traktuje o moich przodkach pochodzi z 24 stycznia 1785 roku. Dotyczy on ślubu Jana Gorząd z niejaką Zuzanną w kościele parafialnym w Stróży. Jan Gorząd urodził się ok. roku 1769, czyli podobnie jak Napoleon. Tak więc przodkowie nasi nie mogą pochodzić od żołnierza napoleońskiego, ponieważ żyli na terenie Polski jeszcze zanim Napoleon Bonaparte urodził się :-).

Gniazdo rodowe

A teraz o pochodzeniu. Z jakiej ziemi się wywodzimy...

Naszym gniazdem rodowym są wsie w gminie Sulmierzyce, w powiecie pajęczańskim. W wieku XVIII, w parafiach Sulmierzyce, Stróża i Rząśnia żyło kilkanaście rodzin chłopskich o nazwisku Gorząd. Co prawda pisownia nazwiska w tamtych czasach nie była tak ustabilizowana jak dziś, dlatego też w księgach metrykalnych odnajdujemy Gorządowskich, Gorządków czy Gorządczyków.

Jak już wspomniałem, przodkowie nasi zajmowali się uprawą roli. Uwolnienie chłopów przez cara, gwałtowny rozwój przemysłu na ziemiach polskich i bieda spowodowały, że pod koniec XIX w. część z nich rozjechała się po świecie w poszukiwaniu lepszego życia. Tak też uczynił mój własny przodek, który przeniósł się z rodziną do Łodzi. Jednakże na przestrzeni ostatnich 300 lat Gorządy nie zmieniając miejsca zamieszkania byli poddanymi królów polskich, pruskich i carów rosyjskich. Ale o tym napiszę później.

Wydaje mi się, że wszystkie osoby w Polsce noszące nazwisko GORZĄD pochodzą z tego samego gniazda w gminie Sulmierzyce. Do tej pory żyje tam jeszcze kilka rodzin. Można powiedzieć z dziada pradziada na ojcowiźnie. Oprócz tego duże skupiska Gorządów są w Gdańsku, Wrocławiu czy Toruniu. Wierzę, że któregoś dnia uda nam się dowiedzieć jakie relacje nas łączą i zorganizujemy ogólnopolski, rodzinny zjazd ...